saterfrisisk

Saterfrisisk er den einaste overlevande dialekten av austfrisisk. Austfrisisk, nordfrisisk og vestfrisisk utgjer ei frisisk undergruppe av vestgermansk, som saman med nordgermansk (nordisk) og austgermansk (utdøydd) utgjer den germanske greina av den indoeuropeiske språkfamilien.

Året 1550 blir tradisjonelt sett opp som det språkhistoriske skiljet mellom gamalfrisisk og nyfrisisk. Nyfrisisk er delt i tre innbyrdes uforståelege språk (vestfrisisk, austfrisisk og nordfrisisk), som blir talte over eit mykje mindre område: Fryslân i Nederland, Saterland og Nord-Friesland i Tyskland.

Gamalaustfrisisk blei talt i Ostfriesland, mellom elva Weser og grensa mot Nederland i Niedersachsen, men nedertysk fortrengde frisisk i denne regionen kring år 1500.

Austfrisisk har berre overlevd litt sør for Ostfriesland, i Saterland, der austfrisarar truleg busette seg på 1000-talet. Saterland ligg midt i eit stort myrområde, og staden var lenge relativt isolert frå omverda. Fram til 1800-talet kunne ein berre nå Saterland med båt over elva Sagter Ems (Seelter Äi). I dag går det både vegar og jernbane dit, og språket er mykje meir utsett for påverknad enn før. Etter at Tyskland ratifiserte Den europeiske språkpakta for regionale språk og minoritetsspråk 16. september 1998, har saterfrisisk fått eit betre vern.

Saterfrisisk har tre grammatiske kjønn, som mellom anna kjem fram gjennom dei ubundne og bundne artiklane: die (hankjønn), ju (hokjønn) og dät (inkjekjønn). Substantiva har ikkje kasusbøying, bortsett frå at det finst ein genitiv på s, ved sida ein «garpegenitiv», som begge berre kan nyttast når eigaren er ein person. Når «eigaren» er ein ting, må ein uttrykkje seg annleis:

• mien Susters Huus 'mi systers hus'
• min Bruurs Bukse 'min brors bukse'
• dän Mon sin Huund 'mannen sin hund'
• do Finstere fon dät Huus 'vindauget til huset'

• frisisk