Allkunne - Nynorsk digitalt oppslagsverk

Aleine saman – korona og kulturen

No er mange aleine, men me er det saman. Kva kan kunsten seie oss om denne spesielle tida vi er i?

Tema: Språkfakta

Språkfakta 2015 er ei forteljing om språk i Noreg og verda. På allkunne.no kan du no lese utdrag frå Språkfakta 2015 i ein interaktiv presentasjon.

Jenny Arnesen

Jenny Magdalene Arnesen, forfattar og journalist. Ho var ein av dei første kvinnelege journalistane som skreiv på nynorsk.

Lars Utne

Lars Utne, bilethoggar som sette sitt merke på den unge monumentalarkitekturen i hovudstaden kring 1900.

Ingvar Dillan

Ingvar Dillan, lærar som skreiv tekstar med blikk for kvinnelagnader og vart biletkunstnar midt i livet.

Frankoprovensalsk - Konsonantgruppa pl kan uttalast på minst fem måtar i ulike frankoprovensalske dialektar.

Nynorsk skriftkultur år for år 1646—2019.

Energi

Energi er det same som evne til å utføre arbeid. Energi kan ikkje oppstå eller forsvinne, men berre gå over til andre former.

Sigmund Jakobsen

Sigmund Jakobsen gav ut diktsamlinga Gjennom brend by i 1964 og fekk Tarjei Vesaas' debutantpris, men tagna som diktar.

Vangsgutane

Vangsgutane, teikneserie som starta i 1940, med handling frå kvardagslivet i Bygde-Noreg. Dei to gutane Steinar og Kåre er heltane, medan Larris er rampeguten i forteljingane.

Jiddisk

Ordet sjofel kjem frå jiddisk shofel שפל.

Cora Sandel

Cora Sandel, forfattar og kunstmalar. Ho skreiv romanar, noveller og forteljingar. Romantrilogien om Alberte er hovudverket hennar.

Ove Røsbak

Ove Røsbak, forfattar og sceneartist med både barn og vaksne som målgrupper. Røsbak skapte stort oppstyr då han la fram opplysningar om Alf Prøysen si legning.

Henny Skjønberg

Henny Skjønberg, skodespelar, iscenesetjar og dramatikar, spela i over hundre skodespel og filmar.

Ivar Aasen-tunet

Ivar Aasen-tunet i Ørsta er eit nasjonalt dokumentasjons- og opplevingssenter for nynorsk skriftkultur.

Bly

Bly, grunnstoff, eit tungmetall som er giftig for både dyr, menneske og miljø.

Det periodiske systemet

Det periodiske systemet inneheld alle byggjesteinane i naturen og universet, sette inn i eit system etter vekt og eigenskapar.

Hulda Garborg

Hulda Garborg, forfattar og kulturentrepenør og folkeopplysar.

Ideologi

Ideologi er oppskrifter på korleis ein vil at samfunnet skal vere. Somme meiner at ideologiar er eit gode, andre er skeptiske til ideologisk tenking.

Ytringsfridom

Ytringsfridom er fridomen for alle til å uttrykkje seg fritt og uhindra. Utan ytringsfridom er ikkje demokrati mogleg.

Likeverd

Likeverd vil seie at noko har like stort verd. Forståinga av at alle menneske har like stort verd, er eit viktig grunnlag for demokrati og menneskerettar.

Ivar Aasen

Ivar Andreas Aasen, språkforskar, språkgrunnleggjar og diktar. Han endra den språklege framtida i Noreg og forma skriftspråket nynorsk.

Klimasøksmål

Klimasøksmål er rettsprosessar der kjernen i konflikten mellom partane er klimapolitikk.

Island

Island er det nordiske landet som ligg lengst vest. Det vart folkesett av vestlendingar på 800-talet, og har i dag ca. 365 000 innbyggjarar.

Nynorsk

Det nynorske skriftspråket byggjer på norsk folkemål. Dei fleste norsktalande nyttar eit språksystem og eit ordtilfang som ligg nærmare nynorsk enn bokmål.

Greta Thunberg

Greta Thunberg er ein ung, svensk miljøaktivist. I 2018 byrja ho ein skulestreik for klimaet. Aksjonen har sidan utvikla seg til eit globalt klimaopprør blant barn og unge.

Klimaflyktning

Klimaflyktning er eit omgrep i daglegtalen som blir brukt om personar som må forlate heimen sin på grunn av konsekvensar av klimaendringar.

Økosystem

Eit økosystem er summen av alle produsentane, konsumentane, nedbrytarane og miljøet som finst i eit geografisk avgrensa område.

Frostatingslova

Frostatingslova er det gamle lovverket for Trøndelag og tilstøytande område, nedskrive frå 1050 til 1200, med munnleg overlevering før det.

Klassisk musikk

Klassisk musikk er ei nemning som kan ha ulike tydingar. I daglegtale er omgrepet vanlegvis brukt om europeisk kunstmusikk frå barokken til tidleg på 1900-talet.

Internasjonal politikk

Internasjonal politikk er all samhandling som går føre seg over landegrensene, både mellom statar og mellom organisasjonar.

Berekraftig utvikling

Berekraftig utvikling er utvikling som tilfredsstiller dei menneskelege behova som finst i dag, utan å øydeleggje for komande generasjonar.

Toni Morrison

Toni Morrison, amerikansk forfattar. Få forfattarar har hatt meir å seie for dei svarte sin posisjon i moderne amerikansk litteratur.

Temaside: Den nynorske skjønnlitteraturen 1850–2015

Over 1400 har debutert med skjønnlitteratur i bokform på nynorsk og dialekt etter at Ivar Aasen fann att det nynorske skriftspråket.

Dagen i dag August 2020

Nynorsk kulturhistorie
All verdas språk

Søk

Grønlandsk - Det grønlandske ordet pinngortippai tyder 'han fekk dei til å bli til'.

Nynorsk skriftkultur år for år 1646—2019.