Allkunne - Nynorsk digitalt oppslagsverk

Pressemelding: Meir nynorsk til fleire

Nynorsk kultursentrum og Store norske leksikon går saman om meir nynorsk leksikoninnhald på nettet frå 2021. Det nynorske nettleksikonet Allkunne blir integrert i Store norske leksikon.

Tema: Språkfakta

Språkfakta 2015 er ei forteljing om språk i Noreg og verda. På allkunne.no kan du no lese utdrag frå Språkfakta 2015 i ein interaktiv presentasjon.

Dagmar Blix

Dagmar Blix, lærar og forfattar frå Lofoten, har skrive over 20 bøker, mest for barn og ungdom, og er rekna som ein av dei sentrale barnebokforfattarane i Nord-Noreg.

Vetle Vislie

Vetle Gjermundson Vislie, forfattar og skulemann som formidla litteratur i læraryrket og som faglitterat.

Rabies

Rabies, smittsam dyresjukdom.

Shona - Plystrelydane sv og zv finst ikkje i noko anna språk i verda enn i shona.

Nynorsk skriftkultur år for år 1646—2019.

Marit O. Kaldhol

Marit O. Kaldhol, forfattar med internasjonalt gjennomslag.

Louis-Ferdinand Céline

Louis-Ferdinand Céline er ein av dei største og mest omstridde franske forfattarane frå det tjuande hundreåret.

Tina Bru

Tina Bru, politikar og stortingsrepresentant for Høgre frå Rogaland. Frå 2020 er ho olje- og energiminister i Erna Solberg si blå-grøne regjering.

Carl von Linné

Carl von Linné (1707–78), svensk botanikar, zoolog og lege som innførte nye inndelingssystem for plante- og dyreriket.

Skogfinnar

Skogfinnar er etterkomarar av finnar som innvandra til Noreg på 1600- og 1700-talet. Dei busette seg på Austlandet, med ein konsentrasjon aust for Glåma.

Dmitrij Sjostakovitsj

Dmitrij Sjostakovitsj, ein av dei viktigaste sovjetiske komponistane. Trass i sensur makta han å lage inspirert og original musikk, som er elska både i og utanfor Russland.

Kvenar

Kvenar, eller norskfinnar, er etterkomarar av folk med finsk bakgrunn som innvandra til Noreg gjennom fleire hundreår, og som snakka den finskætta dialekten kvensk.

Brita Bjørgum

Brita Josefsdotter Bjørgum var mellom dei første kvinnesakskvinnene som skreiv på nynorsk.

Fornorsking

Fornorsking gjekk ut på å gjere minoritetsgrupper meir norske. Eit sentralt krav i den tidlege fornorskingspolitikken var at alle i Noreg måtte lære seg norsk.

Ailo Gaup

Ailo Gaup, samisk forfattar og sjaman.

Klorofyll

Klorofyll er eit pigment som er nødvendig for fotosyntesen, og det finst i alle plantar, i algar og i nokre bakteriar.

Sigurd Muri

Sigurd Muri var arkitekt og forfattar. Forfattarskapen spenner frå fagbøker om norske kyrkjer til prosalyrikk og adventssalmen «No tenner vi det første lys».

Hilde Myklebust

Hilde Myklebust, forfattar og småbrukar. Både i dikt og romanar skriv ho vart og rikt om naturen og menneska som bur i han, for vaksne og for born.

Elin Grimstad

Elin Grimstad er forfattar, animatør og musikar. Ho gir ut barnebøker, lagar animasjonsfilmar og er låtskrivar og vokalist i eit indiepopband.

Tarjei Vesaas

Tarjei Vesaas var ein av dei viktigaste forfattarane i Norden i det 20. hundreåret. Han skreiv både forteljande prosa, lyrikk og dramatikk og er omsett til mange språk. Også utanfor Norden vert han rekna som ein stor forfattar.

Greta Thunberg

Greta Thunberg er ein ung, svensk miljøaktivist. I 2018 byrja ho ein skulestreik for klimaet. Aksjonen har sidan utvikla seg til eit globalt klimaopprør blant barn og unge.

Ivar Aasen

Ivar Andreas Aasen, språkforskar, språkgrunnleggjar og diktar. Han endra den språklege framtida i Noreg og forma skriftspråket nynorsk.

Makt

Makt er den evna som personar og institusjonar har til å fremje eigne mål ved å få andre til å handle på bestemte måtar.

Tove Jansson

Tove Jansson var ein av dei største svenskspråklege barnebokforfattarane på 1900-talet og er mest kjend for bøkene om Mummitrollet.

Dansk

På moderne dansk blir lære 'lære', lærer 'lærer', 'lærar' og læger 'lækjarar' alle uttalte [ˈlɛːɐ].

Vikingtida (793–1066)

Vikingtida, namnet som blir brukt om siste delen av den yngre jernalderen i Norden. I vikingtida vart dei nordiske rika samla og kristendommen innført.

Aud Søyland

Aud Søyland, språkkonsulent, omsetjar, forfattar, folkemusikar og tidlegare kommunepolitikar frå Leira i Valdres. Ho har redigert Nynorsk ordliste sidan 1999.

Kulturell appropriasjon (appropriering)

Kulturell appropriasjon er å tileigne seg og bruke noko frå ein annan kultur.

Norsk historie 1870–1914 – nye rettar, nye krefter

I tida mellom 1870 og 1914 kravde folk flest makt over politikken i Noreg. Noreg frigjorde seg frå Sverige, og kvinner frigjorde seg frå mennene.

Den kalde krigen

Etter den andre verdskrigen og fram til 1990-talet konkurrerte USA og Sovjetunionen om å ha størst påverknad på den internasjonale politikken.

Hans Henrik Holm

Hans Henrik Holm, diktar, språkgranskar og folkelivsgranskar. Med dialektblanda nynorsk og riksmål utforska han den norske folkesjela og kulturarven litterært.

Tale Maria Krohn Engvik («Helsesista»)

Tale Maria Krohn Engvik («Helsesista») har gjennom Snapchat og andre sosiale medium blitt ein svært populær og viktig helsesjukepleiar for ungdom over heile landet.

Gunnhild Skjold

Gunnhild Skjold, lektor i matematikk og leiar i Norsk Målungdom (NMU) frå 2019. Ho er den første leiaren i målungdomen frå Nord-Noreg på over 30 år.

Energi

Energi er det same som evne til å utføre arbeid. Energi kan ikkje oppstå eller forsvinne, men berre gå over til andre former.

Vietnamkrigen

Vietnamkrigen, krigen mellom opprørsrørsla FNL og styresmaktene i Sør-Vietnam frå slutten av 1950-åra til 1975. USA greip tidleg inn og blei ein pådrivar for krigen.

Temaside: Den nynorske skjønnlitteraturen 1850–2015

Over 1400 har debutert med skjønnlitteratur i bokform på nynorsk og dialekt etter at Ivar Aasen fann att det nynorske skriftspråket.

Berekraftig utvikling

Berekraftig utvikling er utvikling som tilfredsstiller dei menneskelege behova som finst i dag, utan å øydeleggje for komande generasjonar.

Kristin Fridtun

Kristin Fridtun, filolog og forfattar som framsnakkar mangfaldet i det norske språket. Som transperson har ho vore ei tydeleg stemme i ordskiftet om å få bruke pronomenet «hen».

Klimasøksmål

Klimasøksmål er rettsprosessar der kjernen i konflikten mellom partane er klimapolitikk.

Barnekonvensjonen

Barnekonvensjonen som FN vedtok i 1989, slår fast at barn og unge har særskilde behov og rettar som foreldre og samfunnet må ta omsyn til. 196 land har slutta seg til konvensjonen.

Samiske språk

Det engelske ordet morse ‘kvalross’ er av samisk opphav.

Dagen i dag Sept 2020

Nynorsk kulturhistorie
All verdas språk

Søk

Ojibwe - Ordet totem kjem frå ojibwe.

Nynorsk skriftkultur år for år 1646—2019.