Kommunar

Christen Jensøn, som i 1646 gav ut den første norske ordboka, Den Norske Dictionarium eller Glosebog, var sokneprest i Askvoll 1636–53.

Meistertjuven Ole Høiland, som i 1836 vart dømd for å ha brote seg inn i Noregs Bank og stole 64 000 spesidalar, var fødd og oppvaksen i Audnedal.

Dei eldste spora av menneske i Noreg er frå rundt 9200 f.Kr., og dei vart funne i noverande Aukra kommune.

I Aurland kommune ligg Flåmsbana, ei av dei brattaste jernbanestrekningane på normalspor i verda.

Austevoll kommune er ein viktig fiskerikommune og har den største notflåten i landet.

For å kome til Averøy kommune på nordmørskysten kan ein køyre den verdskjende Atlanterhavsvegen. Det er denne vegen som knyter den vesle øykommunen til fastlandet i sør.

Kviknes Hotel i Balestrand er ein av dei største trebygningane i Skandinavia.

Bjerkreim kommune er den nest største sauekommunen i landet og har ei av dei beste lakseelvane i Noreg.

Skipsleia går gjennom Boknasundet, mellom Vestre og Austre Bokn, og restane etter gravrøyser i området vitnar om at leia har vore brukt lenge.

Firebandsverket Kringla, som kom i 1911 og som er det nynorske bokverket som har selt mest, vart utgitt av forleggaren Gudveig Høyem, som var frå Bremanger.

Bygland kommune var i 1890 ein av dei to første kommunane som tok i bruk nynorsk som opplæringsspråk i skulen.

Bykle er den største kommunen i Aust-Agder.

I Bø kommune ligg aktivitetsparken Bø Sommarland, som opna i 1985 og har rundt 200 000 gjester kvart år.

I 1024, på det første riksmøtet i landet, grunnla Olav Tryggvason den norske kyrkja på rikstinget på Moster, som ligg i Bømlo kommune.

I Dovre kommune ligg delar av tre nasjonalparkar, mellom anna Rondane, som i 1962 vart den første nasjonalparken i Noreg.

I april 2009 opna Operahuset Nordfjord, eit kulturhus for Eid kommune, der mellom anna Opera Nordfjord held til.

Eide kommune har lange tradisjonar når det gjeld bergverks- og steinindustri, og her har det vore produsert gravsteinar sidan 1910. Slik fekk kommunesenteret Eide kallenamnet «Bygda som lever av dei døde».

Langfoss ved Åkrafjorden har eit fall på 612 meter. Fossen er den femte høgaste i landet og er av ei internasjonal nettside kåra til den vakraste fossen i verda.

I Etnedal kommune i Oppland finn vi den lengste steinkvelvingsbrua i Nord-Europa.

Evje og Hornnes er regionssenteret for Setesdal, og den særskilte geologien i området gjer kommunen til eit populært reisemål for geologar og mineralsamlarar.

Fedje er den vestlegaste kommunen i landet, og av kommunane med nynorsk som administrasjonsspråk er han den minste, både i flatevidd og folketal.

Både Harald Hårfagre og son hans, Håkon den gode, hadde kongsgard i Fitjar.

Nær halvparten av dei yrkesaktive i Fjell arbeider i Bergen.

Flora er den vestlegaste byen i landet, og administrasjonssenteret ligg i Florø.

Den største arkeologiske utgravinga i Noreg vart utført på Forsandmoen i Forsand kommune.

Fræna kommune, som er ein av dei største landbrukskommunane på Vestlandet, særmerkjer seg også med fleire nasjonalt og internasjonalt leiande industribedrifter.

Nynorsk mediesenter har frå 2004 utdanna ti nynorskbrukande journalistar kvart år. Senteret er ått av NRK og held til i Førde.

Alle medlemmane i popgruppa The Margarets kjem frå Giske, og der har dei bygd opp sitt eige studio.

Den første bussruta i landet opna i 1908, og gjekk mellom Molde og Batnfjordsøra i Gjemnes kommune.

Fjell- og innlandskommunen Gjesdal har ei rik tekstil- og kraftindustrihistorie. Kommunen har den yngste befolkninga i landet.

I Gloppen vert det arrangert fleire musikkfestivalar, innanfor ulike sjangrar som rock, klassisk, country og blues.

Gol stavkyrkje vart i 1884 flytta til det som i dag er Norsk Folkemuseum i Oslo. I 1994 vart det sett opp ein kopi i Gol sentrum

I Eivindvik i Gulen kommune låg Gulatinget, den eldste tingstaden i Norden, og der vart Gulatingslova til, den eldste kjende nedskrivne lova i Noreg.

Hareid kommune var sentrum for selfangst frå Vestlandet dei første tiåra av 1900-talet, og på det meste dreiv 47 skuter frå Brandal fangst i polarstrøka.

I Hemsedal ligg fleire store alpinanlegg, og der er rundt femti ulike nedfartar.

Øya Runde i Herøy kommune har det sørlegaste fuglefjellet i Skandinavia.

I Hjartdal kommune står det fleire gamle loft, mellom anna det freda Risvolloftet frå 1471.

I Hyllestad vart det frå 700-talet og fram til 1930-åra produsert kvernsteinar, som mellom anna vart eksporterte til Danmark og Baltikum.

Aluminiumsverket, som tok til med full drift i 1919, er kjerneverksemda i Høyanger. Høyanger ligg på begge sider av dei midtre delane av Sognefjorden.

Ingen kommunar har fleire nynorskelevar enn Hå.

For å reise mellom nord- og sørdelen av Kinn må ein gjennom nabokommunen. Kommunesenteret Florø er den vestlegaste byen i Noreg og har oljeindustri og mikrobryggjeri.

Klepp kommune, der over 70 % av arealet er dyrka mark, er ein av dei viktigaste jordbrukskommunane i landet.

Norheimsund i Kvam herad er utgivingsstaden for Hordaland Folkeblad, den eldste lokalavisa i landet.

I Kvinnherad kommune ligg Baroniet Rosendal, som var det einaste baroniet i Noreg.

I Kviteseid ligg Morgedal, der Sondre Norheim utvikla nytt skiutstyr som gjorde det lettare å svinge i stor fart, og dermed la grunnlaget for moderne skisport.

Aust for Hermansverk går det eit 4889 meter langt kraftleidningsspenn over Sognefjorden, og dette skal vera det lengste spennet i verda.

I Lindås ligg Lyngheisenteret, som i 2001 fekk UNESCO sin globale kulturlandskapspris for arbeidet sitt.

Begge dei to høgaste fjelltoppane i landet, Galdhøpiggen (2469 moh.) og Glittertind (fast fjell på 2452 moh., med ein isbre på toppen), ligg i Lom kommune.

Lærdalsøyri har eit av Noregs best bevarte trehusområde. I januar 2014 vart store delar av sentrum rasert av brann.

Nordhordland folkehøgskule på Frekhaug i Meland kommune er med sine 160 elevar den største folkehøgskulen i landet.

Mardøla-aksjonen i 1970, ein protest mot utbygginga av elva Mardøla i Nesset kommune, var første gong ein tok i bruk sivil ulydnad under ein miljøaksjon i Noreg.

Det årlege Peer Gynt-stemnet på Vinstra er i dag ein tolv dagar lang kulturfestival og vart første gong arrangert i 1928.

Sentralt i Odda ligg Murboligen, som er ramma rundt handlinga i romanen Bikubesong av Frode Grytten.

Os vart i 1999 den første kommunen i landet med ordførar frå Framstegspartiet, då Terje Søviknes vart vald til ordførar.

Samnanger har om lag dobbelt så mykje nedbør som Bergen. Fleire av elvane i kommunen er utbygde.

I Sandøy kommune ligg øya Ona, som var det sørlegaste fiskeværet i landet.

Forfattaren Kjartan Fløgstad er frå Sauda, og handlinga i fleire av bøkene hans er lagd til den oppdikta industristaden Lovra, ein stad som minner mykje om Sauda.

Sauherad kommune er den største fruktkommunen i Telemark, med 80 prosent av fruktarealet i fylket.

På øya Selja i Selje kommune vart det tidleg på 1100-talet etablert eit benediktinarkloster, som var det første bispesetet på Vestlandet.

Dyrsku’n i Seljord er eit fesjå som første gong vart arrangert i 1866, og som i dag er det største fesjået i landet med rundt 80 000 besøkjande kvart år.

Tonstad kraftstasjon i Sirdal er den kraftstasjonen i landet som produserer mest straum.

Ved Solnør, garden der Ivar Aasen var huslærar 1835–42, ligg den einaste golfbana med 18 hol mellom Bergen og Trondheim.

Slaget ved Fimreite, eit av dei blodigaste i norsk historie, stod i Sogndalsfjorden i 1184.

Holmebåen, sørvest for Utvær fyr i Solund kommune, er det vestlegaste punktet i Noreg.

På øya Selja vart det på 1100-talet etablert eit kloster, som var det første bispesetet på Vestlandet. Den første skipstunnelen i verda er planlagd gjennom Stadlandet.

I Stordal ligg Rosekyrkja, ei særmerkt åttekanta kyrkje frå 1789, som innvendig er dekorert med rosemåling og treskurd.

Strand er den kommunen i landet som produserer flest juletre.

I Stranda produserer Stabburet Grandiosa-pizzaer, og sidan starten i 1980 har fabrikken produsert over 500 millionar pizzaer. Geiranger er også ein del av Stranda.

Klesprodusenten Moods of Norway, som har butikkar i fem land, har hovudkontor i Stryn.

Sula kommune vart oppretta i 1977 og er den yngste kommunen i Møre og Romsdal.

Suldal kommune er ein av dei store kraftkommunane og står for over 70 % av kraftproduksjonen i Rogaland.

Med sine 800 tilsette er aluminiumsverket på Sunndalsøra det største i Europa.

Førde i Sunnfjord er eit viktig sentrum for nynorsk kultur og nynorske medium, med institusjonar som Teater Vestland og Nynorsk mediesenter.

I Surnadal ligg hovudkontoret for Amfi, som er engasjert i 51 kjøpesenter frå Kirkenes til Mandal.

Komponisten Fartein Valen var frå Valevåg i Sveio kommune, og på grava hans er det reist ein bautastein.

Sykkylven er ein stor møbelkommune, og rundt ein tredjedel av dei yrkesaktive i kommunen arbeider på møbelfabrikkar.

I Tinn ligg Vemork kraftstasjon, som norske motstandsfolk i 1943 sprengde for å stoppe den tyske produksjonen av tungtvatn, som vart brukt i utviklinga av atomvåpen.

Cleng Peerson, som var leiar for den første gruppa med norske utvandrarar i 1825, kom frå Hesthammar i Tysvær kommune.

Fjellformasjonen Trolltunga i Ullensvang er eit av dei mest populære turmåla i Noreg og trekkjer turistar frå heile verda.

I Ulstein ligg tre store skipsverft, Kleven Verft, Rolls Royce og Ulstein Verft. I 2012 vann fotballaget Hødd noregsmeisterskapen i fotball.

I Valle kommune ligg grenda Rygnestad, som i 2009 fekk status som eitt av tjue særskilt verneverdige og verdifulle kulturlandskap i Noreg.

Nesten 90 % av Vang kommune ligg høgare enn 900 moh.

North Cape Minerals, den største olivinprodusenten i verda, held til i Vanylven kommune.

Landbruksmuseet på Gjermundnes i Vestnes kommune dokumenterer landbruket i heile fylket og er i dag ein del av Stiftinga Sunnmøre museum.

På Gardbergfeltet i Vestre Slidre står Einangsteinen, med runeinnskrift på urnordisk.

Vik kommune er den einaste staden i landet der det vert produsert gamalost.

Kommunen vart oppretta 2006, då Vindafjord og Ølen, som tidlegare låg i Hordaland, vart slått saman til ein kommune.

Volda kommune har ei lang historie som skulestad, og ved Høgskulen i Volda er det kring 4000 studentar. Kommunen er òg eit viktig sentrum for nynorsk skriftkultur.

Etter kommunereforma i 2020 er Voss ein av tre norske kommunar som kallar seg herad. Voss herad vart kåra til årets nynorskkommune i 2020.

Voss vart i 1921 den første kommunen som kravde nynorsk mål i brevbyte med styresmaktene.

Kvart år går meir enn 60 000 fotturistar over Besseggen, som ligg i Vågå kommune.

I 1802 opna klokkar Peter O. Strømme Ørschougs Almuebogsamling, som med sine femti bøker vart det andre utlånsbiblioteket på Sunnmøre.

Det var i Ørsta kommune at Ivar Aasen, far til nynorsken, blei fødd og voks opp. Her finn ein òg dei vakre Sunnmørsalpane, som byr på unike naturopplevingar.

Øystre Slidre er heimkommunen til Ridderrennet, det første skirennet for blinde i verda.

Ål er den største husdyrkommunen i Buskerud.

Ålesund kommune utgjer saman med delar av nabokommunen Sula den største byregionen mellom Bergen og Trondheim. I Ålesund finn vi jugendstilbyen.

I Årdal kommune ligg Vettisfossen, den høgaste ikkje-regulerte fossen i landet, med eit fritt fall på 275 meter.

På Sostelid i Åseral kommune finst eit godt bevart gardsanlegg frå folkevandringstida.