Etymologisk skriv etnologiomgrepet seg frå gresk ethnos, som tyder folk, og logi, som tyder lære. Nemningane etnologi og folk har skifta innhald over tid. Dette reflekterer samfunnsmessige endringar, frå bondesamfunnet til det industrialiserte og i aukande grad fleirkulturelle samfunnet.

Etnologi er eit ungt fag i Noreg og fekk først instituttstatus ved Universitetet i Oslo i 1940 under nemninga folkelivsgransking. Ein grunn til at faget kom, var at folkemusea hadde behov for kompetanse og dokumentasjon. Omgrepet etnologiske studium skal i norsk samanheng ha vore nytta alt i 1931, men fekk innpass som fagnemning fleire år seinare. Etnologifaget høyrer inn under humaniora og har tverrfagleg karakter. Etnologien er særleg nærskyld til folkloristikk, men òg til fag som arkeologi og sosiologi.

Etnologifaget har fram til seinare år vore mannsdominert når det gjeld studentmasse og stillingar. Første magister som vart utdanna i Noreg, var likevel ei kvinne, Rigmor Frimannslund. Det skjedde i 1941. Læraren hennar, Nils Lid, var utdanna filolog. Som første professor i etnologi vart han fagarkitekt og la grunnsteinen for etnologien si utvikling. Han formulerte målet for den nye magistergraden og la særleg vekt på norsk folkekultur i eldre tider. Lid såg sosial, økonomisk og åndeleg struktur i det gamle bondesamfunnet som studieobjekt for etnologien, og ville setje søkjelys på ulike sider ved folkekulturen gjennom studium av reiskapsformer, byggjeskikk, festseder, trudomar og folkekunst.

Under arbeidet hans med ein grunnfagsmodell på 1950-talet fekk arbeidslivet, i samband med materiell kultur og sosiale forhold i regionalt perspektiv, stor vekt. Åndeleg struktur vart tona ned, og endring frå ei deskriptiv og historisk tilnærming mot eit analytisk perspektiv var tydeleg. Generelt var Lid oppteken av nemningsbruk, og var ein pioner også i metodebruk gjennom spørjelister og intervju. Han var ein allsidig forskar, oppteken av mange interessefelt frå skihistorie til magi, gudsdyrking og religiøs kult som fenomen.

Etter at Lid døydde i 1959, kom ein debatt om faget si rolle i framtida. Museumsdirektør Robert Kloster var inspirert av Eilert Sundts forsking på folkekultur og såg undersøking av gjenstandsmateriale som viktig. Kloster meinte at etnologien og folkeminnevitskapen trong ein tydelegare grenseoppgang. Gutorm Gjessing, professor i etnografi, og særleg kjend for forsking på samisk kultur, stod for eit holistisk syn og var oppteken av endringsprosessar og aktualitet.

Knut Kolsrud og Hilmar Stigum, begge frå Norsk Folkemuseum, vart i 1961 professor I og II  i etnologi etter Lid. Kolsrud var oppteken av forsking på mellom anna same- og kystkultur og kulturens systematikk. Han arbeidde målretta for å byggje opp forskingsmiljøet og fornye metodiske og teoretiske tilnærmingsmåtar. Kolsrud la vekt på eit samanliknande europeisk perspektiv og gjorde etnologifaget betre tilpassa stillingar innanfor museumsarbeid og kulturminnevern. Stigum heldt fram som leiar av bygdeavdelinga ved Norsk Folkemuseum ved sida av professoratet. Dette prega forskinga og undervisninga hans, der han la vekt på studium av reiskapar, jordbruk, byggjeskikk og handverk. 

Mot slutten av det 20. hundreåret tok etnologifaget opp i seg eit mangfald av nye interessefelt: barne-, innvandrar- og arbeidarkultur ofl. Problemområda er relaterte til eit utvida kulturomgrep. Nye forståingsformer i høve til historia med større vektlegging av eit synkront perspektiv og sosial kontekst vert analyserte. Interessefelt som kjønn, identitet, etnisitet, massekultur, medierevolusjon og urbanitet har redusert interessa for reindyrka gjenstandsforsking. Den tradisjonelle etnologien, med vekt på materiell kultur og arbeidsmåtar lausrivne frå sosial samanheng, har vorte kritisert frå fleire hald.

Skilsetjande var professor Brynjulf Alver sitt arbeid med det han kalla ein nordisk modell for etnologistudiet ved Universitetet i Bergen. I den nye studieordninga frå 1980 var det lagt stor vekt på feltarbeid og studium av folkeleg kultur i eit notidsperspektiv. Alver har elles arbeidd for ei utviding av etnologane sitt arbeidsfelt og utvikling av tverrfaglege studietilbod.

Etnologi er i Bergen no ei studieretning under faget kulturminnevitskap ved Institutt for arkeologi, historie, kultur- og religionsvitskap. Det heiter frå mastergradens faglege profil at det særleg blir lagt vekt på folkeleg kultur og studium av kvardagskultur, folkelege førestellingsverder og folkeleg religiøsitet. Andre disiplinar er kropp og teknologi i den seinmoderne verda, tilhøvet mellom fortid og notid uttrykt i omgrep som tradisjon og kulturarv.

Ei slik fagforståing av kulturvitskap synest å vere gyldig ved mange nordiske lærestader og kulturhistoriske museum rundt tusenårsskiftet, medan vektlegginga av regionale forhold kan variere.

Aschehoug og Gyldendals Store norske ordbok. Oslo 1995

Brynjulf Alver: «Kva utdanar vi etnologar til»,  Norveg 1981

Susan Barr: «Ikke bare bunader og ploger. Etnologi og kulturminnevern i de norske polarområdene», Norveg 1990

Palle O. Christiansen: «Etnologien mellom nord og syd og øst og vest», Norveg 1989

Bjørn Fjellheim: «Kommentar til Palle Ove Christiansen», Norveg 1989

Anders Gustavsson: «Tendenser i nordisk etnologi och folkloristik under 1980-talet», Norveg 1990

H.J. Hansteen: «Etnologi og arkitektur. Erfaringer i tverrfaglighet», Norveg 1990

Bjarne Hodne: «Folkloristikkens og etnologiens plass ved universitetene og i samfunnet. En fagpolitisk betraktning», Norveg 1989

Knut Kolsrud: «Etnologien ved Universitetet i Oslo», Norveg 1981

Signy Norendal: «Museumsmetaforskning», Museumsnytt nr. 4/2010 (intervju med mellom andre Ragnar Pedersen)

Ragnar Pedersen: «Minneord over Knut Kolsrud», Norveg 1990

Ragnar Pedersen: «Norsk etnologisk fagprofil 1940–1960. En forskningshistorisk studie», Norveg 1990

Ragnar Pedersen: «Etnologien ved år 2000 – noen fagkritiske spørsmål», Norveg 2/2000.

Axel Sommerfelt: «Etnologi», i Aschehougs konversasjonsleksikon. Oslo 1974

Ola Stemshaug: Språkleg tradisjon. Oslo 1978

Liv Emma Thorsen; «Rette og vrange – et kritisk perspektiv på etnologi og kvinneforskning», Norveg 1990