Om målarkunst

Abstrakt ekspresjonisme er ei retning som vart utvikla i amerikansk målarkunst i 1940- og 1950-åra i New York.

Action painting (engelsk ’aksjonsmåleri’) er ei uttrykksform som vart utvikla av Jackson Pollock i USA i slutten av 1940-åra innanfor retninga abstrakt ekspresjonisme.

Akvatint (av latin ’farga vatn’) er ein grafisk teknikk som er ei form for radering.

Al secco (italiensk ’på det tørre’) er måling på tørr mur.

Alla prima (italiensk ’i første omgang’) er ein teknikk ved oljemåleri.

Barbizon-skulen er nemning på ei gruppe franske målarar som budde i landsbyen Barbizon på midten av 1800-talet.

Colour-field painting eller fargefelt-måleri er ei amerikansk nemning på abstrakte måleri som er kjenneteikna ved store område av rein, umodellert farge og enkle, reine former.

Combine painting (engelsk ’kombinert måleri’) er ein teknikk som bind todimensjonale bilete saman med tredimensjonale objekt.

Delineavit (forkorta d. eller delin.; latin ’har teikna’) står ofte på grafiske blad, etter signaturen til kunstnaren, og opplyser om kven som har teikna opphavet til verket.

Die Brücke (tysk ’Brua’) var ei tysk gruppe av ekspresjonistiske målarar mellom 1905 og 1913.

Entrelacs [ãtrela] (av fransk entre, ’mellom’ og lac, ’band’) er ornamentikk av fletta band.

Etsing er ein grafisk djuptrykksteknikk.

Freske (av italensk al fresco (muro), ’på fersk (vegg)’) er måleri som er utført på ein våt kalkvegg.

Glasmåleri er glasbitar av ulik farge som er sette saman med blysprosser, slik at dei dannar bilete og mønster.

Invenit (forkorta inv.; latin ’har funne opp’) står ofte på grafiske blad og viser kven som har måla det opphavlege biletet som er kopiert i koparstikket, raderinga osb.

Kakemono er eit japansk hengande bilete, gjerne ein biletrull i høgdeformat med motiv som er måla med tusj eller vassfargar på silke eller papir.

Kinetisk kunst er rørslekunst.

Koparstikk er eit grafisk djuptrykk på papir frå ei koparplate der biletet er rissa inn.

Kunst og kultur er eit kunsthistorisk tidsskrift som vart grunnlagt i 1910 av riksantikvar Harry Fett og professor Haakon Shetelig.

Lasere er å måle med tynne lag av lasurfargar, slik at grunnfargen skin gjennom.

Lasur er gjennomsiktig fargebelegg.

Makimono er ein japansk biletrull i breiddeformat på silke eller papir.

Manierisme (av italiensk maniera, ’maner’) er ei europeisk kunstretning som oppstod i perioden mellom renessansen og barokken, mellom ca. 1515 og 1610.

Minimal art eller minimalisme er ei kunstretning som går ut på å redusere dei kunstnarlege verkemidla til reine, einsfarga flater utan synlege penselstrøk i måleriet, og enkle, geometriske former i skulpturen.

Neoekspresjonisme er ein intens, figurativ type kunst med røter tilbake til tysk ekspresjonisme frå byrjinga av 1900-talet.

Neoimpresjonisme er ei stilretning i måleri frå midten av 1880-åra i Frankrike.

Oljemåleri er måleri med fargar som har olje (lin-, nøtte-, hampeolje) til bindemiddel.

Paris-skulen (fransk école de Paris) er ei fellesnemning for dei mange franske og utanlandske biletkunstnarane som samla seg i Paris mellom ca. 1900 og 1950.

Pastell er bilete som er utført med mjuke, feittfrie fargestiftar, pastellkrit, på porøst underlag.

Pastos (av italiensk pastoso, ’deigaktig’) er nemning på ein målemåte der målinga er tjukt påsmurt.

Pinakotek (av gresk pinax, ’måleri’, og theke, ’oppbevaringsstad’) er ein stad der måleri er samla, eller målerisamling.

Pinxit (forkorta pinx, el. p.; latin ’har måla’) er ei tilføying etter namnet til kunstnaren på eit bilete.

Pointillisme (av fransk pointiller, ’setje prikkar’) er ein impresjonistisk målarteknikk der fargen blir sett ublanda på lerretet i små prikkar.

Portrett (av fransk portrait) er ei teikning, måleri, foto eller statue som er laga med intensjon om å karakterisere ein person.

Prerafaelittar var ei gruppe av britiske målarar og diktarar, Pre-Raphaelite Brotherhood, som vart danna i 1848.

Radering (av latin radere, ’skrape’) er ein grafisk teknikk som gjer bruk av etsing i syrebad.

Rosemåling er dekorasjonsmåling frå landsbygda i Noreg mellom ca. 1750 og 1850.

Sfumato (italiensk ’fordampa’) er ein måleteknikk som verkar til å utviske konturane til tinga, og som gir mjuke overgangar mellom lys og skugge.

Sgraffito (av italiensk sgraffiare, ’skrape eller klore vekk’) er ein dekorasjonsteknikk på mur eller keramikk.

Silhuett er eit skuggebilete eller konturbilete.

Staffeli (av tysk Staffelei) er eit stativ der ein målar plasserer måleriet under arbeidet.

Stilleben (tysk still, ’stille’, og Leben, ’liv’; fransk nature morte, ’død natur’) er ei biletleg framstilling av livlause eller urørlege gjenstandar i målarkunsten.

Suprematisme er ei abstrakt retning i russisk målarkunst som vart grunnlagd i 1913 av Kasimir Malevitsj.

Surrealisme (av fransk surréel, ’overnaturleg’) er ei retning i litteratur og biletkunst.

Symbolisme er ei retning innanfor litteratur og biletkunst som oppstod i Frankrike i 1880-åra som ein reaksjon på krava til objektiv røyndomsskildring i naturalismen.

Syntetisme er ei stilretning i måleriet frå ca. 1890 som i reaksjon på dei små strøka i impresjonismen og neoimpresjonismen nytta store flater som vart avgrensa av konturar.

Tachisme [-sj-] (av fransk tache, ’flekk’) er ei abstrakt kunstretning som går inn for spontanitet i måleriet.

Tempera er måling der fargepigmenta er blanda med eggeplomme, fikensaft og andre bindemiddel.

Tresnitt er ein grafisk høgtrykksteknikk der avtrykket blir teke frå ei plate av ein hard tresort der biletet er skore ut i lengderetninga i veden.

Trompe-l’oeil (fransk ’narrar auget’) tyder synsbedrag og er nemning på ein illusjonistisk effekt i kunst.

Veduttmåleri (av italiensk veduta, ’utsikt’) er landskapsmåleri med ei mest mogleg objektiv og naturtru framstilling av eit landskap eller ein by.

Vernissasje (av fransk vernissage, ’fernissering’) tyder opning av ei kunstutstilling.

Wiener Sezession er ei retning innanfor austerriksk biletkunst som vart grunnlagd av målaren Gustav Klimt og arkitekten Joseph Olbrich i 1897.