Ulefoss Avis var ei lokalavis som kom ut i Ulefoss i Telemark. Avisa vart etablert i 1940, og var ei av få norske aviser som blei etablerte under andre verdskrigen. Ho blei rett nok stogga etter eit par år, men kom ut att etter krigen og levde fram til 1970.
Ulefoss Avis
Krigen utløste en ny bølge av leseferdigheter. Kunsten å lese mellom linjene ble en yndet beskjeftigelse. I Ulefoss Avis boltret redaktør Toreskaas jr. (bildet) seg med formuleringer og spark mot lokale NS-folk. Men en ting fant myndighetene aldri ut av. Av en eller annen grunn manglet bokstaven q i avisens register. Da NS skulle annonsere et møte i Ulefoss, ble navnet til Vidkun Kvisling. Men noe som myndighetene ikke gikk glipp av, var omtalen 21. mars 1941 av den nyinnsatte naziordfører Jonas Vale i Valebø. Han ble presentert slik: «Vale har vært en av de mest aktede menn i Valebø.» Og da huset til den svært ivrige NS-skolestyreren brant ned, ble brannen dekket i avisen til minste detalj.
Historie
I Ulefoss Avis sitt prøvenummer før jul i 1940 skreiv redaktør Halvor Toreskaas jr. si programerklæring: «Ulefoss Avis skal først og fremst være en utpreget lokalavis. Andre aviser er for tiden så sterkt opptatt av de store begivenheter ute i verden at de greier ikke å få med seg et detaljert bilde av det folkeliv som er under utvikling rundt omkring på bygdene.»
Det var ikkje enkelt å etablere ei ny avis medan presse- og ytringsfridomen stadig blei innskrenka under andre verdskrigen. Ulefoss Avis blei likevel raskt ein suksess. Ho fekk tidleg mange abonnentar, men ifølgje redaktøren var det aldri nok pengar i kassa til at han eller andre medarbeidarar fekk løn i perioden før avisa blei stoppa fyrste gang.
Saman med faktor Leif Andersen greidde Toreskaas jr. å omgå sensuren i eitt år før han gjekk av, etter at ein medarbeidar hadde trykt eit NS-program bak hans rygg. Tre månader seinare vart avisa lagt ned. Då avisa begynte å kome ut på nytt etter krigen, var det med Andersen som redaktør.
Omgjekk propagandaartiklar
I 1940 hadde Toreskaas jr. fått kjøpt eit handsatstrykkjeri og ei flatpresse for 1500 kroner på ein tvangsauksjon. Meininga var at han skulle livnære seg av diverse trykksaker, men han søkte etter kvart staten sin presseleiar i Telemark om løyve til publisering av eit vekeblad. Dermed omgjekk han føresegnene om å måtte trykkje propagandaartiklar og nazifiserte nyhendetelegram. Ein like stor prestasjon var innsatsen til typograf Asbjørn Brynhildsen. Han sette opp heile avisa for hand, bokstav for bokstav.
I 1946 kom det nynorske bygdebladet Songa ut i Lunde. Etter fire år gjekk bladet saman med Ulefoss Avis. Avisa fekk journalist Gerhard Hedlund som redaktør i 1952, som heldt fram som redaktør fram til nedlegginga av Ulefoss Avis i 1970. Hedlund gjekk deretter over til avisa Varden, der han blei ein viktig utbyggjar av lokaljournalistikken for Midt-Telemark.
Ulefoss Avis hadde alltid ein krins med svært skriveføre personar rundt seg. Artiklar og reportasjar om lokalhistorie vart eit særleg fokus for avisa, noko ikkje minst Hedlund bidrog til. Av den grunn blei avisa svært populær også blant utflyttarar.
Fakta
- Prøvenr.: 1940.
- Fyrste ordinære nr. 3.1.1941, foreløpig siste nr. 31.7.1942.
- Utkom 3.12.1948—15.9.1950 og 4.1.1952—26.6.1970.
- Bladet Songa utkom 1.2.1946—30.6.1950 og blei deretter tatt opp i Ulefoss Avis.
Les meir i Store norske leksikon
Litteratur
- Truls E. Nordby: Varden. Fra fjord til fjell gjennom 125 år. Porsgrunn 1999
Kommentarar
Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.
Du må være logga inn for å kommentere.