Absolutisme
Anarkisme
Anschluss
Antiintellektualisme
Antisemittisme
Antisemittisme
Antisemittisme er ei nemning for rasistisk eller politisk basert jødefiendskap.
Arbeidarrørsla
Arbeidarrørsla
Arbeidarrørsla kom etter at den industrielle revolusjonen hadde skapt ei industriarbeidarklasse. Karl Marx og Friedrich Engels la det teoretiske grunnlaget.
Arbeidarråd
Avrusting
Basepolitikk
Borgarleg
Borgfred
Bresjnev-doktrinen
Bygdelister
Bygdelister
Bygdelister er lokale vallister som er uavhengige av dei vanlege landsdekkjande partia. Bygdelister er norsk demokrati på sitt nærmaste.
Den arabiske våren
Den arabiske våren
Den arabiske våren er eit samleomgrep for ei bølgje av protestar som gjekk gjennom den arabiske verda i 2011–12. I nokre land førte oppreistane til regimeskifte.
Den europeiske unionen (EU)
Den europeiske unionen (EU)
EU, den europeiske unionen, er eit vidfemnande økonomisk og politisk samarbeid mellom 28 europeiske land. Noreg er ikkje medlem.
Den fjerde internasjonale
Den sosialistiske internasjonalen
Direkte val
Eittkammersystem
Eurokommunisme
EVU-reforma
Fascisme
FNs klimapanel
FNs klimapanel
FNs klimapanel er ein internasjonal institusjon som har til oppgåve å vurdere og samanfatte vitskapleg informasjon om klimaet på jorda. Rapportane frå klimapanelet utgjer det faglege grunnlaget som dei internasjonale klimaforhandlingane byggjer på.
Folkerøysting
Folkerøysting, val der borgarar med røysterett tek stilling til eit på førehand definert spørsmål, og eit institusjonelt uttrykk for direkte demokrati.
Forbundsstat
Globalisering
Globalisering, på engelsk globalisation, er eit uttrykk som vert brukt for å karakterisere sider av utviklinga sidan 1980-talet.
Grøne parti
Grøne parti er parti som er spesielt miljøorienterte, ofte med ein «flat» partistruktur.
Handlingsregelen
Handlingsregelen
Handlingsregelen er ein regel som fastslår kor mykje av olje- og gassinntektene styresmaktene kan bruke kvart år.
Høgre (politisk omgrep)
Høgre eller høgresida, er ei tradisjonell nemning for konservative politiske parti.
Høgrepopulisme
Høgrepopulisme er det politiske tankesettet til grupper og parti som står for skarp innvandringsmotstand, elitekritikk og lite rom for mangfald. Høgrepopulistar hevdar at berre dei representerer det sanne folket. Høgrepopulismen fekk eit oppsving i fleire vestlege land i det andre tiåret på 2000-talet. Valsigeren til populisten Donald J. Trump i USA i 2016 skapte uro i heile verda.
Imperialisme
Innstilling
Interessegruppe
Interpellasjon
Jødeforfølgingar
Jødeforfølgingar
Kabinettspørsmål
Karbonpris
Karbonpris
Karbonpris er den prisen ein aktør må betale for retten til å sleppe ut klimagassar tilsvarande eitt tonn karbondioksid i atmosfæren.
Kieltraktaten
Kieltraktaten
Kieltratraktaten var ein avtale mellom den svenske og danske kongen, som vart underteikna i Kiel 14. januar 1814. I avtalen skulle kongen av Danmark, Fredrik VI, gje Noreg til kongen av Sverige. Kieltraktaten var ei viktig brikke i sjølvstendeopprøret som førte fram til Grunnlova på Eidsvoll i 1814.
Kommunalt sjølvstyre
Kommunalt sjølvstyre
I Noreg kan kommunane ta på seg dei oppgåvene dei vil, så lenge ikkje Stortinget har vedteke noko anna ved lov.
Kommunesamanslåing
Kommunesamanslåing
Kommunesamanslåing inneber at éin eller fleire eksisterande kommunar slår seg saman til éin kommune.
Kommunisme
Konføderasjon
Konkurranseutsetjing
Konkurranseutsetjing er å la ulike verksemder konkurrere om kven som skal levere ei teneste som det offentlege finansierer.
Kontrarevolusjon
Korporasjon
Kumulasjon (politisk)
Kyoto-protokollen
Kyoto-protokollen
Kyoto-protokollen er ein folkerettsleg bindande internasjonal klimaavtale som talfestar kor store reduksjonar i klimagassutslepp landa er forplikta til å gjennomføre i avtaleperioden. Avtalen gjeld til 2020.
Legitimistar
Legitimitetsprinsipp
Leirskule
Liberalisme
Liberalisme, frå latin liber, fri, er ein politisk ideologi som prega utviklinga i Europa frå 1700-talet og framleis spelar ei vesentleg rolle.
Listeforbund
Lotter
Lønsnemnd
Manntal
Manntal
Manntal, anna ord for folketeljing. Manntal er også ei liste over personar med visse rettar eller plikter.
Militarisme
Ministeransvar
Mistillitsvotum
Monarki
Monarki
Nasjonalist
Nonintervensjon
Nonintervensjon, frå latin non, ikkje, og intervenire, gripe inn, tyder å ikkje blande seg inn.
Nynazisme
Nynazisme, nemning for politiske rørsler med nazistisk preg som er oppstått etter andre verdskrigen.
Nødsarbeid
Ordførar
Ordførar
Ordføraren er den politiske valde leiaren av ein kommune. Han er kommunen sin rettslege representant og leier kommunestyremøta.
Parkinsons lov
Parlamentarisk leiar
Parlamentarisme
Parlamentarisme
Parlamentarisme, styreform som gir fleirtalet i Stortinget makt over regjeringa. Dersom fleirtalet i Stortinget manglar tillit til regjeringa, må regjeringa gå.
Passiv motstand
Passiv motstand
Passiv motstand er systematisk motstand utan bruk av våpen. Motstandarane vel heller å nekte å lyde ordre eller samarbeide.
Permittering
Peter-prinsippet
Polarisering
Politiske fangar
Populisme
Premieløn
Premierminister
Pressgruppe
Privatisering
Privatisering
Privatisering vil seie sal av offentleg eigedom til private eller at private overtek ei oppgåve frå staten eller kommunen. Privatisering er eit heitt politisk tema.
Proletariatets diktatur
Propaganda
Proposisjon
Realpolitikk
Reformisme
Regjeringskrise
Regjeringskrise
Regjeringskrise, situasjon som oppstår når regjeringa har varsla at den går av og inga ny regjering er oppnemnd.
Representantskap
Revisjonisme
Riksdag
Rio-konferansen
FNs konferanse om miljø og utvikling, også kalla Rio-konferansen, var ein internasjonal konferanse arrangert av Dei sameinte nasjonane i 1992. Konferansen resulterte mellom anna i dokumenta Agenda 21 og FNs klimakonvensjon.
ROBEK
ROBEK er ei nemning på ei ordning der staten tek økonomisk kontroll over kommunar eller fylkeskommunar som er i økonomisk ubalanse.
Rundebordskonferanse
Røysteplikt
Sabotasje
Solidaritetsalternativet
Sosialdemokrati
Sosialisme
Sosialliberalisme
Sperregrense
Sperregrense er ei grense for kor låg oppslutnad eit politisk parti må ha med eit val for å få sete i parlamentet. I Noreg gjeld sperregrensa berre val til Stortinget, og berre fordelinga av dei 19 utjamningsmandata.
Splitt og hersk
Spørjetime
Spørjetime, eit møte som blir halde i Stortinget, som regel kvar onsdag frå kl. 13.
Statsforfatning
Statsforvalting
Statskupp
Statsminister
Statsselskap
Statsselskap er forretningsmessige selskap der staten har hovudinteressene og avgjerande innverknad på leiinga.
Statsvelde
Stemmerett
Stemmerett, rett til å stemme ved val av representantar til nasjonalforsamling, fylkesting og kommunestyre, forutan ved folkeavstemmingar.
Stemmerett for kvinner
Stemmerett for kvinner
Stemmerett for kvinner vart innført i Noreg i 1913. Noreg var eit av dei første landa i verda som gav kvinner stemmerett på lik linje med menn.
Stortingsforhandlingar
Stortingsforhandlingar er ein publikasjon som Stortinget gir ut som inneheld offisielle dokument frå regjeringa og Stortinget.
Stortingsval
Syndikalisme
Terrorbalanse
Terrorisme
Terrorisme kjem frå latin og inneber bruk av vald for å oppnå eit politisk mål.
Terrorist
Tidskonto
Tillitsvotum
Timokrati
Togradarsmålet
Togradarsmålet
Togradarsmålet er ei internasjonal målsetjing om å avgrense den globale oppvarminga til maksimum to gradar celsius, samanlikna med før-industriell tid.
Tokammersystem
Trontale
Uravrøysting
Utjamningsmandat
Utjamningsmandat
Utjamningsmandat er mandat (ein stortingsplass) som etter eit val vert fordelte til dei partia som er underrepresenterte i høve til det samla røystetalet ved stortingsval. Kvart fylke har eit utjamningsmandat.
Utøvande makt
Valmanntal
Valmanntal
For å kunne røyste ved val, må du vere oppført i valmanntalet.
Valordninga i Noreg
Valordninga i Noreg
Med valordning meiner vi dei lovene og forskriftene som regulerer korleis personar blir valde til dei folkevalde organa Stortinget, fylkestinga og kommunestyra.
Vararepresentant
Velferdsstat
Venstre (politisk omgrep)
Venstre eller venstresida, er ei nemning for radikale og liberale politiske parti.
Verbalnote
Vippekandidat
Vippekandidat
Votering
Ytringsfridom
Ytringsfridom
Ytringsfridom er fridomen for alle til å uttrykkje seg fritt og uhindra. Utan ytringsfridom er ikkje demokrati mogleg. Dei siste åra har det for somme vorte farlegare å ytre seg i mange europeiske land. Satiriske ytringar om islam har ført til fleire terroråtak. Samstundes har ytringsfridomen vorte viktigare som symbol på det frie samfunnet.