12. januar - Allkunne

Shona - Plystrelydane sv og zv finst ikkje i noko anna språk i verda enn i shona.

Nynorsk skriftkultur år for år 1646—2020.

Nynorsk kulturhistorie

12.2.1890 får Ivar Aasen i hende den samla utgåva av Det nye Testamentet på landsmål (sjå 1881, 1886, 1887, 1889).

12.1.1954 opnar kringkastingssjef Kaare Fostervoll den første prøvesendinga i NRK Fjernsynet.

12.1.2011 VG prentar heilsides nyheitsreportasje på nynorsk om at Forum for norskfaget føreslår for Utdanningsdirektoratet at det berre skal vere ein smala karakter for norskfaget i 3. klasse i vidaregåande skule. Reportasjen er skriven av Frank Ertesvåg. Sjefredaktør Bernt Olufsen tok sjølv initiativet til at reportasjen skulle vere på nynorsk, og ser på dette som eit tabloid verkemiddel som ikkje blir nokon ny vane i avisa.

All verdas språk

12. januar 1954 opnar kringkastingssjef Kaare Fostervoll prøvesendingar med fjernsyn i svart-kvitt i NRK. Dette året kjem dei første fargefjernsyna på marknaden i USA.

Kong Olav 5. opnar ordinære tv-sendingar frå NRK 20. august 1960. Det året sender NRK TV 800 timar. Med tida blir dette til 23 000 sendetimar i mange kanalar. Alt mot slutten av 1960-åra har tre av fire nordmenn tilgjenge til tv-apparat, men i 1967 er det enno berre ti tv-lisensar i heile Finnmark.

Krav om språkleg jamstilling har følgt NRK like sidan dei første radiosendingane i 1933. Lov om NRK av 24. juni 1933 slår fast at bokmål og nynorsk skal vere jamstilte i programtenesta. Då har Vêrmeldinga for Vestlandet sidan nyttår alt brukt nynorsk, til sterke protestar frå dei som meiner at liv og helse blir sett på spel fordi det er umogleg å forstå vêrmeldinga. Mange tiår seinare vedtek Odelstinget i 1995 at NRK skal ”fremme bruk og respekt for norsk språk og passe på at våre to offisielle målformer er representert med minst 25 pst. av ordsendingene i radio, fjernsyn og NRKs informasjonsvirksomhet”.

Stortinget vedtek 25. mai 1959 dei første retningslinjene for munnleg språk i NRK. Utover i 1970- og 1980-åra kjem desse normene under press då det blir jamt meir vanleg å snakke dialekt i alle samanhengar. Denne dialektbruken slår tidlegare gjennom i radio enn i tv.

Stove med fjernsyn anno 1968, heime hos Georg Hermansen. Foto: Stokmo Foto AS, kjelde: Perspektivet Museum, Flickr.com CC BY-NC-ND.

Sist oppdatert: 01.03.2018